Het begrip van de week was ’verschillen’. De juf begon met het uittrekken van haar schoenen in de kring: ze had twee verschillende sokken aan. De kinderen waren verbaasd: ‘Juf, je had zeker veel haast!’ Dat was niet waar ze heen wilde, dus besloot ze het anders aan te pakken. Elke dag halen de kinderen in tweetallen hun jassen van de gang, maar nu mocht dat pas als ze een verschil benoemden tussen zichzelf en de ander. Ook benoemde ze zelf verschillen: ‘Die bomen zijn verschillend: de ene heeft blaadjes, de ander al niet meer!’ en ‘Die tekeningen zijn anders: jij kleurt met blauw en jij kleurt met groen’. Halverwege de week kregen de kinderen door dat je een verschil kunt benoemen: “Juf, zij is een meisje, ik een jongen!”
Kleuters, een volledig andere tak van sport natuurlijk dan het vo. Wel laat dit voorbeeld heel duidelijk zien hoe belangrijk het is om leerstof te herhalen en in verschillende contexten te laten terugkomen. Herhaling in het vaardighedenonderwijs in het voortgezet onderwijs, hoe werkt dat?
Bied de vaardigheid in diverse contexten aan
Vaardigheden worden vaak aangeleerd in een studie-uur of tijdens de mentorles. Een goede basis, maar om de vaardigheid in te slijpen is meer aanbod nodig. Dit kan heel gemakkelijk, bijvoorbeeld in de vaklessen. Misschien doe je dit zelfs al, zonder het door te hebben: een werkstuk maken voor geschiedenis is namelijk het betekenisvol toepassen van de vaardigheid ‘werkstuk maken’. Hieronder staan per context tips voor herhaling in het vaardighedenonderwijs.
Context: mentorles
Leer de vaardigheid aan met behulp van ‘echt’ lesmateriaal. De vaardigheid woordjes leren? Pak het leerboek van Engels en leer de woordjes voor de toets van binnenkort. De vaardigheid plannen? Pak alle studiewijzers erbij en maak een planning voor de komende twee weken. Dit heeft twee voordelen: de leerling is gemotiveerd (het scheelt huiswerk) en de leerling zal op een later leermoment de vaardigheid makkelijk terugpakken.
Context: vakles
Zorg dat er onder alle docenten duidelijkheid is hoe elke vaardigheid precies aangeboden wordt. Tumult biedt per vaardigheid studiekaarten aan, misschien hebben jullie op school ook iets dergelijks als studiekaarten of afsprakenkaarten? Deze kaarten bieden houvast aan de vakdocenten en zijn een goede leidraad voor de leerlingen. Laat de kaarten door de school rouleren. Voorbeelden:
- Van een aantal vaardigheden in een bepaalde periode de studiekaarten als poster vergroten en in lokalen/gangen ophangen.
- Studiekaarten naar ouders versturen en ouders zo uit te nodigen met hun kind mee te kijken.
- Studiekaarten plastificeren (eventueel in een bepaalde kleur) en in elke klas een setje in een bak zetten zodat die altijd kunnen worden ingezet en gebruikt door docenten en leerlingen.
- Studiekaarten verkleinen zodat leerlingen ze in hun agenda kunnen plakken.
- Studiekaarten delen met de collega’s en bespreken in vergadering of overleg.
- Studiekaarten in een bepaalde periode dat het speelt op de site zetten of in de schoolkrant plaatsen.
Context: leerling zelf
Vraag je leerlingen naar wat ze doen met de vaardigheden die ze geleerd hebben. Waar en hoe wordt die vaardigheid gebruikt? Hoe gaat dat? Had je er iets aan? Een goede aanleiding hiervoor is bijvoorbeeld een toets die ze net teruggekregen hebben.
In het voortgezet onderwijs is het herhalen van vaardigheden uitdagender dan bij de kleuters. Het is immers meer verweven met de lesstof die jullie aanbieden. Met goede afspraken moet dat geen probleem zijn!
Op welke plekken worden de vaardigheden bij jou op school herhaald?
In deze tiendelige serie bespreken we concrete stappen wat jij als docent kunt doen om het vaardighedenonderwijs op jouw school beter te maken. Volgende week: Betrek ouders.
