Je denkt vaak dat er argumenten nodig zijn om dingen te veranderen. Dat je collega’s alleen met een dichtgetimmerd pleidooi kunt overtuigen om iets op een nieuwe manier aan te pakken. Dat je leerlingen pas aan het werk gaan als je ze uitlegt hoe belangrijk het is dat ze hun best doen. Maar soms heb je helemaal geen waterdicht betoog nodig om een verandering tot stand de brengen. Maak gebruik van de psychologie van (nieuwe) woorden!
Een paar voorbeelden:
De overheid wil het alcoholgebruik onder automobilisten terugdringen. Maar hoe zorg je ervoor dat als een groep vrienden een avondje gaan stappen er eentje nuchter blijft om iedereen veilig naar huis te rijden? Of: hoe zorg je ervoor dat een familielid de rest veilig thuis brengt na een etentje? Door de ‘Wie is de BOB’-campagne is het in nu heel normaal om de hele avond niets te drinken. Met ‘BOB’ verander je dranklustig gedrag; het is prima om de ‘BOB’ te zijn!
Je kinderen zijn uit huis, je hebt geen zin meer in al die huisklussen of om de tuin op orde houden. Maar kleiner wonen of ergens een appartament gaan huren is ook zo wat. Een slimme projectontwikkelaar bedacht er een aantrekkelijke term: ‘ga compacter wonen’. Daarmee is kleiner wonen ineens juist leuk en acceptabel!
Wie wilde er nog in de Bijlmer woonde toen het erop leek dat daar alleen maar criminelen woonden en er bovendien vliegtuigen neerstortten? Niemand! Totdat de Bijlmer omgedoopt werd tot Amsterdam Zuid-Oost. Dat klinkt een klein beetje naar Amsterdam-Zuid en wie wil daar niet wonen?
Op de informatieborden van de NS staat bij vertraging (vaak) hoelang die nog duurt. Want het is minder erg om 8 minuten te wachten als je weet hoelang dat nog duurt, dan om 6 minuten te wachten in onzekerheid. Of: als je bij de Efteling in de rij staat, zie je bordjes naast de rij staan, waarop staat hoelang het nog duurt voordat je aan de beurt bent. Of: bij het klokje bij sommige stoplichten die aangeeft hoe lang het stoplicht nog rood blijft. Wat is het effect: het is niet of minder erg om te wachten, want je weet precies hoelang het nog duurt!
Aan het eind van ieder jaar organiseert Van Dale de verkiezing ‘het woord van het jaar’. Welke woorden staan dit jaar op de ‘longlist’ bij Van Dale? Bijvoorbeeld: ‘Selfie’ (= zelfportret met camera op armlengte voor het publiceren op een sociale netwerksite), ‘Socialbesitas’ (= dwangmatig en daardoor overmatig gebruik van sociale media). En wat zeggen die woorden over 2013? Inderdaad: het is de tijd van de sociale media.
Tot slot: welke woorden veranderen het onderwijs? Kees Boeke noemde in zijn rond 1926 opgerichte ‘Werkplaats Kindergemeenschap’ docenten ‘medewerkers’ en leerlingen ‘werkers’. Als sociale media in 2013 belangrijk zijn kan een lokaal misschien beter ‘community’ heten, een werkstuk een ‘blog’ en een les een ‘feed’.
Wie heeft de (nieuwe) woorden waarmee leerlingen net zo enthousiast leren als ze met sociale media bezig zijn?
